Jedną z dość powszechnych cech występujących w zachowaniu małych dzieci jest nieśmiałość. To stan, w którym utrudnione jest nawiązanie relacji, poznawanie różnego rodzaju rzeczy czy zawieranie znajomości. Z nieśmiałością wiąże się także wycofanie i ograniczenie wyrażania siebie. Problematyczne jest również porozumiewanie się z osobami nieśmiałymi. Nie oznacza to jednak, że nieśmiałe dziecko będzie takie przez cały czas, ponieważ można temu skutecznie zaradzić. Jak wspierać nieśmiałe dziecko i co powinni wiedzieć zarówno opiekunowie pracujący z dziećmi, jak i rodzice na temat nieśmiałości u dzieci?
Nieśmiałość – specyfika zjawiska i typowe zachowania dzieci nieśmiałych
Nieśmiałość i pewne wycofanie z możliwości poznawania czy podejmowania relacji z innymi osobami, w tym rówieśnikami nie jest zaburzeniem, ani wadą. To zupełnie normalny aspekt osobowości, który w części swojego spektrum może mieć również swoje zalety. Nieśmiałe dzieci często wyrastają na osoby ostrożne i rozsądne, które działają w sposób przemyślany i świadomy możliwych konsekwencji.
Aby wiedzieć, jak wspierać nieśmiałe dziecko i w możliwie najlepszy sposób podejść do takiej młodej osoby, należy najpierw rozpoznać to zjawisko u danego malucha. O występowaniu nieśmiałości świadczą najczęściej takie zachowania jak wahanie się przed zabawą z innymi dziećmi, brak odpowiedzi na podjęte próby komunikacji ze strony rówieśników, trudności w wyrażaniu potrzeb czy brak wyraźnej reakcji na usłyszane polecenie.
Znaczny problem z nieśmiałością u dzieci może również objawiać się w sposób somatyczny. Niekiedy występują problemy z mową, napięcie mięśniowe, a nawet kłopoty z oddychaniem. Możliwa jest niezręczność w poruszaniu się, jak i wykonywaniu niewielkich ruchów, zmęczenie oraz suchość w ustach czy pocenie się. Zdarza się, że nieśmiałość objawia się również czerwienieniem się lub bladnięciem, co jest związane z zakłóceniami naczyniowymi na skutek zadziałania mechanizmów lękowych.
Jak wspierać nieśmiałe dziecko – sposoby tworzenia bezpiecznego i wspierającego środowiska
Podstawą do tego, jak wspierać nieśmiałe dziecko, jest stworzenie atmosfery i środowiska, w którym nie będzie czuło się zagrożone i będzie mogło odczuć swobodę. Ważne jest, aby unikać intensywnych bodźców, takich jak krzyk czy głośna muzyka. Warto też wprowadzać dziecko do poszczególnych czynności powoli, jednocześnie tłumacząc elementy czy etapy zadania.
Dobrą praktyką jest też towarzyszenie dziecku w miarę możliwości i niepozostawianie go samego. Wówczas może poczuć się zagubione, a nieśmiałość wzrośnie. Warto też zachęcać dziecko do uczestniczenia w zabawach integracyjnych i innych aktywnościach, jednak nie zmuszając go. Należy pozostawić maluchowi nieco komfortowej przestrzeni i czasu na własną obserwację i przystosowanie się do zaistniałej sytuacji.
Metody ośmielania dzieci – jak wspierać nieśmiałe dziecko?
Wśród metod zalecanych w opanowaniu nieśmiałości u dzieci stosuje się przede wszystkim stopniowe wychodzenie ze strefy komfortu. Ponadto polecana jest metoda małych kroków i proponowanie dziecku coraz większego zaangażowania zarówno w relacje w grupie, jak i odbywające się zajęcia regularne.
W przypadku dzieci nieśmiałych bardzo ważne jest też konsekwentne trzymanie się planu dnia oraz stałej rutyny, co pomaga przyzwyczaić się i przygotować wewnętrznie na codzienne działania, a także stopniowo oswoić z otoczeniem.
Jak pomóc nieśmiałym dzieciom – przykłady ćwiczeń i zabaw
Aby wesprzeć nieśmiałe dziecko i pomóc mu zaadaptować się do grupy, dobrym sposobem jest zachęcenie dziecka do rysowania. Można np. próbować odrysować własną dłoń, a następnie powiedzieć, aby dzieci przekazały szkic osobie obok, której zadaniem będzie jego pokolorowanie.
Warto też wprowadzać zabawy z wykorzystaniem muzyki, takie jak taniec do rytmu wraz z klaskaniem, podskakiwaniem czy naśladowaniem odgłosów zwierząt.
Dobrym sposobem są też zabawy w kole, podczas których opiekun do słyszanej piosenki wykonuje określone ruchy, a zadaniem dzieci jest ich naśladowanie. Aby poznać więcej sposobów na pomoc nieśmiałym dzieciom, jak i sposoby sprawowania profesjonalnej opieki nad nimi, warto wybrać ,,Szkolenie na Opiekuna w Żłobku lub Klubie Dziecięcym” dostępne na platformie dydaktycznej Krajowego Instytutu Medycznego opiekun.net. Szkolenie jest organizowane za zgodą Ministra Rodziny i Polityki Społecznej. Po jego ukończeniu absolwent otrzymuje stosowne zaświadczenie.
