Zaktualizowano dnia 9 października 2023
Największe znaczenie dla występowania trudnych zachowań dziecka oraz ogólnie pojętego wychowania ma rodzina, a zaraz po niej – wychowawcy i opiekunowie. Od najmłodszych lat powinno się zapewnić maluchowi zaspokojenie potrzeb biologicznych, a także poczucia bezpieczeństwa oraz miłości. Ponadto ważny jest kontakt z rówieśnikami oraz możliwość poznawania świata. To wszystko ma znaczenie dla prawidłowego rozwoju dziecka. W dalszej części artykułu omówimy czynniki ryzyka trudnych zachowań i wskażemy sposoby radzenia sobie z nimi.
Trudne zachowania u dzieci: czynniki ryzyka
Trudne zachowania u dzieci nie biorą się bez przyczyny. W związku z tym warto wskazać czynniki ryzyka, które mogą wpływać na występowanie niepożądanych zachowań, a wśród nich wymieniamy:
- Czynniki psychofizyczne – np. uwarunkowany genetycznie temperament, który objawia się impulsywnością, utratą kontroli nad emocjami.
- Problematyczne sytuacje rodzinne – np. uzależnienie członka rodziny, kłopoty finansowe, konflikty między rodzicami.
- Niewłaściwe postawy wychowawcze rodziców – np. nadmierne oczekiwania wobec dzieci, brak okazywania wsparcia, zbyt surowe lub pobłażliwe wychowywanie.
Pozytywne wzmocnienie w wychowaniu
Jedną z metod radzenia sobie z trudnymi zachowaniami dzieci jest zastosowanie pozytywnego wzmocnienia w wychowaniu. Ten sposób czerpie z systemu nagród (wzmocnienie pozytywne) i kar (wzmocnienie negatywne).
Nagradzanie należy do pozytywnego wzmacniania, ponieważ jest formą aprobaty jakiegoś zachowania, a także sprawia nagradzanemu dziecku radość i poczucie zadowolenia. Wpływa to na zachęcanie do powtarzania podobnych zachowań, a tym samym utrwalania zachowań akceptowanych przez środowisko.
Dyscyplina w przedszkolu i żłobku
Według Słownika Języka Polskiego dyscyplina to: “zasady regulujące sposób zachowania, postępowanie w określonym środowisku, w danej grupie ludzkiej”. W kontekście wychowania słowo to często jest kojarzone z surowymi regułami wychowania. Dlatego też ukształtowano model pozytywnej dyscypliny, której podstawą jest wzajemny szacunek, skuteczna komunikacja, zrozumienie przyczyny trudnego zachowania w wychowaniu.
Jeżeli dziecko czuje się niedocenione lub niezauważone, może próbować zwrócić na siebie uwagę. Wtedy to najczęściej przejawia niepożądane zachowania, np. krzyk, agresja. W stosowaniu dyscypliny pozytywnej nie ma miejsca na kary, ponieważ zamiast tego koncentruje się na rozwiązaniach danej sytuacji.
Trudne zachowania u dzieci a inne metody pracy nad nimi
Jak wspominaliśmy na początku artykułu, rodzina – a w późniejszym czasie wychowawcy i opiekunowie – mają duży wpływ na zachowanie dziecka i sposób ich rozwiązywania. Dorośli stanowią dla dzieci wzór zachowań, dlatego powinni się zachowywać w sposób, jakiego oczekują od swojej pociechy.
W pracy nad trudnymi zachowaniami u dzieci warto również:
- wprowadzić jasno określone zasady;
- stosować konsekwencje zamiast kar;
- wspierać dziecko w wyrażeniu emocji;
- wyrażać pochwały i zachęty;
- pokazać dziecku sposoby radzenia sobie z trudnymi sytuacjami.
Przygotowanie do opieki nad dzieckiem od najmłodszych lat
Praca nad zachowaniem dziecka rozpoczyna się od początku jego narodzin, a dodatkowo odpowiednia opieka wpływa na prawidłowy rozwój malucha. Dlatego też warto do niej się przygotować, np. podczas dedykowanych temu szkoleń, takich jak:
- “Szkolenie na Opiekuna w Żłobku lub Klubie Dziecięcym” – sprawdzi się dla osób, które chcą rozpocząć pracę jako opiekun w żłobku lub klubie dziecięcym, a także dla rodziców pragnących zdobyć wiedzę na temat opieki nad maluchem.
- “Szkolenie Uzupełniające dla Opiekuna w Żłobku lub Klubie Dziecięcym” – stanowi idealne rozwiązanie dla osób, które mają kwalifikacje, ale nie pracowały jako opiekun powyżej 6 miesięcy, a także jest pomocny dla pracowników chcących rozwijać swoje umiejętności zawodowe.
Absolwenci każdego z ww. szkoleń otrzymują zaświadczenie o ukończeniu szkolenia, potwierdzające zdobyte umiejętności. Warto dodać, że uczestnik nie musi się martwić o wiarygodność otrzymanego dokumentu, ponieważ organizacja szkolenia odbywa się za zgodą Ministra Rodziny i Polityki Społecznej.
